Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực “gọng kìm” từ nhiều phía: chi phí nguyên vật liệu đầu vào, chi phí logistics, lạm phát và sức ép cạnh tranh. Giữa cơn bão đó, một hạng mục chi phí vận hành (OPEX) cốt lõi đang âm thầm leo thang và trở thành một gánh nặng không thể xem thường: chi phí năng lượng.

Đối với nhiều doanh nghiệp, hóa đơn tiền điện được chấp nhận như một “khoản tuân thủ” bắt buộc, không thể thương lượng. Nhưng khi khoản chi này ngày càng phình to, câu hỏi được đặt ra: Liệu doanh nghiệp có thực sự “bất lực”, hay đã có một “lối thoát” mang tính chiến lược?

Bài viết này, dưới góc nhìn của một đơn vị tư vấn giải pháp năng lượng, sẽ đi sâu phân tích thực trạng chi phí năng lượng, bối cảnh thị trường điện, và đưa ra một lối thoát mang tính thời đại: điện mặt trời tự sản tự tiêu.

Thực trạng chi phí năng lượng và những tác động đa chiều

Để hiểu được “lối thoát”, trước hết chúng ta phải hiểu rõ thực trạng của “gánh nặng”. Chi phí năng lượng tăng không phải là một cảm giác, mà là một thực tế được phản ánh bằng các cơ chế và số liệu cụ thể.

1.1. Cơ chế điều chỉnh giá điện: Biến động 3 tháng/lần

Trước đây, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch tài chính với tầm nhìn 6 tháng, vì đó là chu kỳ điều chỉnh giá điện. Tuy nhiên, theo Quyết định 05/2024/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, cơ chế này đã thay đổi.

Kể từ tháng 5/2024, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân đã được rút ngắn xuống tối thiểu là 3 tháng một lần.

(Theo Thư viện Pháp luật, Quyết định 05/2024/QĐ-TTg quy định rõ, khi các thông số đầu vào (giá nhiên liệu, tỷ giá…) thay đổi làm giá bán điện bình quân tăng từ 2% trở lên, EVN được phép điều chỉnh tăng giá.)

Ý nghĩa: Điều này đồng nghĩa với việc chi phí năng lượng của doanh nghiệp có thể biến động tới 4 lần trong một năm. Khả năng lập kế hoạch ngân sách và dự toán giá thành sản phẩm trở nên khó lường hơn bao giờ hết.

1.2. Lý do của sự điều chỉnh: Áp lực từ chi phí đầu vào

Việc điều chỉnh giá không phải là quyết định chủ quan, mà là phản ứng bắt buộc trước áp lực của thị trường thế giới. Các yếu tố đầu vào chính để sản xuất điện tại Việt Nam (như than, khí, dầu) phần lớn là nhập khẩu.

(Theo một bài phân tích trên VnExpress, giá nhiên liệu (than, khí) chiếm 65-80% chi phí sản xuất điện. Khi giá than thế giới biến động mạnh hoặc tỷ giá USD/VND tăng, chi phí mua điện của EVN từ các nhà máy nhiệt điện sẽ tăng tương ứng, buộc tập đoàn này phải điều chỉnh giá bán lẻ để cân đối tài chính.)

1.3. Tác động của chi phí năng lượng đến doanh nghiệp

Sự gia tăng chi phí năng lượng không chỉ là một con số trên hóa đơn, nó là một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến “sức khỏe” của doanh nghiệp.

• Bào mòn biên lợi nhuận: Đây là tác động trực tiếp và rõ ràng nhất. (Báo Tuổi Trẻ chỉ ra, với các ngành thâm dụng năng lượng như dệt may (chi phí điện chiếm 9-12% giá thành), thép, xi măng… chỉ một đợt tăng giá điện 4.8% cũng đủ làm “nhức đầu” các nhà quản lý, lấy đi hàng chục, hàng trăm tỷ đồng lợi nhuận.)
• Tạo rào cản xuất khẩu (CBAM): Đây là tác động mang tính chiến lược. Các thị trường khó tính như EU đã áp dụng Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM), hay còn gọi là “thuế carbon”. Nếu sản phẩm (sắt thép, xi măng, nhôm…) được sản xuất bằng năng lượng “bẩn” (nhiệt điện than), doanh nghiệp sẽ phải trả thêm một khoản thuế rất cao, khiến hàng hóa mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh. (Dẫn chứng: Theo VietnamPlus, các chuyên gia cảnh báo doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động thích ứng với CBAM bằng cách “xanh hóa” sản xuất và sử dụng năng lượng sạch, nếu không muốn mất thị phần EU.)

Hiểu đúng về cơ cấu thị trường điện Việt Nam

Để hiểu tại sao doanh nghiệp rơi vào “thế tuân thủ”, chúng ta cần nhìn vào cơ cấu vận hành của thị trường điện.

2.1. Vai trò của EVN trong Luật Điện Lực

Theo Luật Điện lực, Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong các khâu then chốt nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là doanh nghiệp nhà nước, được giao nhiệm vụ quản lý và vận hành hệ thống truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia và giữ vai trò chính trong khâu phân phối, bán lẻ điện đến người tiêu dùng cuối cùng.

(Tạp chí Công Thương đã có bài phân tích về lộ trình phát triển thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam. Bài viết chỉ ra rằng, dù đã có thị trường phát điện cạnh tranh, nhưng khâu truyền tải vẫn là độc quyền nhà nước (do EVN quản lý) và khâu bán lẻ cạnh tranh vẫn đang trong giai đoạn thí điểm, chưa triển khai đại trà.)

2.2. Hậu quả của cơ cấu thị trường

Chính cơ cấu này (nhằm đảm bảo an ninh năng lượng) đã vô hình trung tạo ra “thế ép buộc” cho người tiêu dùng. Khi một doanh nghiệp đặt nhà máy tại một khu công nghiệp, họ chỉ có một lựa chọn duy nhất để kết nối lưới điện: EVN (hoặc một công ty điện lực trực thuộc).

Kết quả là:

1. Một nhà cung cấp duy nhất: Doanh nghiệp không có lựa chọn so sánh giá hay đàm phán hợp đồng với các nhà cung cấp khác.
2. Chấp nhận giá niêm yết: Doanh nghiệp phải chấp nhận biểu giá bán lẻ điện do nhà nước quy định và điều chỉnh theo các chu kỳ (nay là 3 tháng/lần).

Sự kết hợp của “chi phí đầu vào biến động” (Mục 1) và “thị trường một nhà cung cấp” (Mục 2) đã tạo nên một thực trạng mà các doanh nghiệp gọi là “thế bất lực” hay “tuân thủ”.

Doanh nghiệp có thực sự “bất lực”?

Bất lực” là một trạng thái, nhưng “tuân thủ” là một lựa chọn.

Sự thật là: Doanh nghiệp chỉ thực sự bất lực khi họ chấp nhận vai trò “người tiêu thụ” (consumer) thuần túy.

Trong mô hình kinh doanh truyền thống, doanh nghiệp xem điện là một chi phí đầu vào bắt buộc, giống như nước hay internet. Họ chấp nhận “thế tuân thủ” và phản ứng bằng cách cố gắng cắt giảm sản lượng, hoặc chấp nhận tăng giá bán, cả hai đều là những giải pháp tiêu cực.

Nhưng trong bối cảnh mới, “lối thoát” duy nhất là thay đổi hoàn toàn tư duy: từ một “Người tiêu thụ” bị động thành một “Nhà sản xuất/Tiêu thụ” chủ động (Prosumer).

“Lối thoát” đó không còn là lý thuyết, mà đã được Chính phủ nêu tên cụ thể trong chính sách năng lượng quốc gia: Điện mặt trời tự sản tự tiêu.

“Lối thoát” mang tên Điện mặt trời tự sản tự tiêu

Đây là từ khóa “hot” nhất trong ngành năng lượng tái tạo Việt Nam hiện nay, là trụ cột chính trong Quy hoạch điện VIII.

Điện mặt trời tự sản tự tiêu là mô hình mà doanh nghiệp hoặc hộ gia đình đầu tư một hệ thống điện mặt trời (thường là áp mái) để tự sản xuất điện và ưu tiên sử dụng cho chính nhu cầu của mình.

Đây chính là “phao cứu sinh” phá vỡ “thế ép buộc” vì:

1. Nó được khuyến khích không giới hạn: Đây là điểm mấu chốt. (Theo Cổng thông tin Chính phủ, Chính phủ khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu “không giới hạn công suất”. Điều này mở ra cơ hội cho các nhà xưởng có diện tích mái lớn được khai thác tối đa tiềm năng của mình.)
2. Nó trao quyền chủ động: Thay vì “tuân thủ” 100% giá từ lưới điện, doanh nghiệp nay có thể tự sản xuất 30-50% (hoặc hơn) lượng điện mình cần với chi phí gần như bằng 0 (sau khi hoàn vốn).
3. Nó là “vũ khí” chống lạm phát năng lượng: Khi giá điện EVN tăng, chi phí của doanh nghiệp khác tăng theo, nhưng doanh nghiệp sở hữu hệ thống điện mặt trời tự sản tự tiêu sẽ “miễn nhiễm” với phần điện họ tự tạo ra. Lợi thế cạnh tranh sẽ ngày càng rõ rệt.
4. Nó giải quyết bài toán CBAM: Hệ thống điện mặt trời là bằng chứng rõ ràng nhất cho cam kết “xanh hóa”, giúp doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu và sở hữu các chứng chỉ xanh (RECs/I-REC).

An Gia Green Energy – Biến “Lối thoát” thành giải pháp thực tiễn

Hiểu rõ “nỗi đau” và “lối thoát” của doanh nghiệp, An Gia Green Energy không chỉ bán thiết bị, chúng tôi cung cấp một giải pháp chiến lược toàn diện để doanh nghiệp khai thác tối đa tiềm năng của điện mặt trời tự sản tự tiêu.

Chúng tôi biến “lối thoát” đó thành hai phương án tài chính – kỹ thuật linh hoạt:

1. Giải pháp EPC (Tổng thầu trọn gói) – Con đường “Sở hữu”

• Dành cho ai: Doanh nghiệp chủ động về nguồn vốn, muốn coi hệ thống là một tài sản đầu tư dài hạn và muốn tối đa hóa lợi nhuận.
• Cách hoạt động: Anh/Chị bỏ vốn đầu tư 1 lần, sở hữu hoàn toàn hệ thống điện mặt trời áp mái. An Gia sẽ là tổng thầu “chìa khóa trao tay”, đảm bảo kỹ thuật và hiệu suất cao nhất.
• Lợi ích:
  • Tối đa hóa lợi nhuận: Tự chủ phần lớn lượng điện tiêu thụ ban ngày.
  • Hoàn vốn nhanh: Thời gian hoàn vốn trung bình chỉ từ 3-5 năm.
  • Hưởng lợi dài hạn: Sau khi hoàn vốn, Anh/Chị được hưởng lợi nhuận ròng trong suốt toàn bộ thời gian vận hành còn lại của hệ thống (lên đến 25-30 năm hoặc hơn).

2. Giải pháp LifeGrid (Hợp tác cho thuê) – Con đường “Linh hoạt”

• Dành cho ai: Doanh nghiệp muốn bảo toàn 100% vốn cho hoạt động kinh doanh cốt lõi, muốn có lợi ngay lập tức và không muốn chịu rủi ro vận hành.
• Cách hoạt động (Tuân thủ 100% cách diễn đạt đã thống nhất):
  • Vốn đầu tư của Anh/Chị là 0 ĐỒNG.
  • An Gia Green Energy (cùng đối tác tài chính) sẽ bỏ 100% vốn đầu tư, thiết kế, thi công và vận hành hệ thống.
  • Chúng tôi “cho thuê hệ thống điện mặt trời” này.
  • Anh/Chị (chủ mái) chỉ cần “trả tiền thuê hệ thống mỗi tháng”.
  • An Gia cam kết khoản tiền thuê này sẽ rẻ hơn chi phí sử dụng điện so với trước khi thuê hệ thống từ 10-40%.
• Lợi ích:
  • Không tốn vốn: Bảo toàn dòng tiền cho sản xuất.
  • Lợi ích tức thì: Giảm chi phí năng lượng ngay từ tháng đầu tiên.
  • Không rủi ro: An Gia chịu 100% rủi ro vận hành, bảo trì, bảo dưỡng.

Bài toán thực tế: Phân tích dự án 500kWp

Hãy xem một nhà xưởng lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái 500kWp sẽ thoát khỏi “thế tuân thủ” như thế nào:

Giả định:

• Sản lượng điện hệ thống tạo ra: 693.500 kWh/năm.
• Đơn giá điện kinh doanh trung bình: 3.000 VNĐ/kWh.

Nếu Anh/Chị chọn giải pháp EPC (Sở hữu):

1. Suất đầu tư: Khoảng 7 tỷ VNĐ.
2. Lợi ích năm đầu tiên (Tiền tiết kiệm): Hơn 2,08 tỷ đồng.
3. Thời gian hoàn vốn: Chỉ khoảng 3.36 năm.
4. Phân tích: Chỉ sau hơn 3 năm, Anh/Chị đã thu hồi vốn. Kể từ đó, Anh/Chị có khoảng 21 năm còn lại (trong vòng đời kỹ thuật 25 năm) để hưởng lợi nhuận ròng, tiết kiệm hàng chục tỷ đồng.

Nếu Anh/Chị chọn giải pháp LifeGrid (Hợp tác):

1. Suất đầu tư của Anh/Chị: 0 ĐỒNG.
2. Lợi ích năm đầu tiên (Tiền tiết kiệm): (Giả sử chiết khấu 20%) Tiết kiệm ngay 416 triệu đồng/năm.
3. Phân tích: Anh/Chị không tốn 1 đồng vốn nào, mà vẫn “thoát thế ép buộc” và có lợi ích tài chính ròng ngay lập tức, trong khi toàn bộ rủi ro đã có An Gia lo.

Kết luận Chi phí năng lượng không thể kiểm soát là một thực tế, nhưng việc “tuân thủ” và “bất lực” là một lựa chọn. Trong bối cảnh hiện tại, việc tiếp tục “tuân thủ” đồng nghĩa với việc chấp nhận rủi ro và từ bỏ lợi thế cạnh tranh.

“Lối thoát” duy nhất chính là chủ động thay đổi cuộc chơi. Giải pháp điện mặt trời tự sản tự tiêu không chỉ là một khoản đầu tư, mà là một tuyên bố chiến lược, giúp doanh nghiệp giành lại quyền kiểm soát, chủ động năng lượng và phát triển bền vững.

Thông tin liên hệ:

 

 

 

 

 

CÔNG TY CỔ PHẦN NĂNG LƯỢNG XANH AN GIA

Văn phòng: 110 Đường Số 14, Khu đô thị Him Lam, phường Tân Hưng, Hồ Chí Minh, Việt Nam

Lĩnh vực: Điện mặt trời, sạc ô tô điện

Hotline: 0946 221 301

Email:angia.greenenergy@gmail.com

Website: ag-greenenergy.com (Điện mặt trời)